Januari 2020 staat voor de deur en zo dus ook weer de bekende goede voornemens. Je kent ze wel; gezonder eten, geen suiker, minder roken, meer trainen, eerder slapen of misschien wel minder werken…. je houdt het 1 week, 1 maand, 2 maanden of misschien wel 3 maanden vol… maar dan, voor je het weet, ben je weer terug in 2019. Vét ir-ri-tant.
De boosdoener? Die oude, bekende en hardnekkige gewoontes en we hebben ze allemaal. Begrijp me niet verkeerd, gewoontes zijn top, maar dus níet als we iets willen veranderen, ze houden ze ons vast in het verleden. Hoe dat precies zit, in dit artikel leg ik je dat uit en hoop ik, dat jij in December 2020 nog steeds doet wat je in Januari van plan bent. Dat zou vet nice zijn toch? Let’s dig in!
De hersenen in actie
Laat ik beginnen bij onze hersenen, de plek waar onze gewoontes liggen opgeslagen. Wanneer onze hersenen actief zijn praten we over onze geest. Ieder menselijk brein bestaat uit een bewuste- en een onbewuste geest.
Onze bewuste geest is creatief en maakt voor 5% deel uit van onze hersenen. Deze geest leert en doet graag nieuwe dingen, veranderd gemakkelijk en is verantwoordelijk voor onze nieuwe keuzes en gedragingen. Deze geest leert bijvoorbeeld door het lezen van een boek of door het zien van een video, het krijgt vervolgens een idee en is gelijk in staat ander gedrag te vertonen. Deze geest zorgt er dus voor dat we in Januari fanatiek aan de slag gaan.
De geest die het ons vervolgens een week, een maand of 2 maanden later zo lastig maakt, is de onbewuste geest, waar die gewoontes liggen opgeslagen. Deze onbewuste geest houdt van gewoontes en houdt je vast, deze maakt voor 95% deel uit van onze hersenen. Ja, wij mensen bestaan dus voor 95% uit onze gewoontes. Deze gewoontes zorgen voor onze ‘automatische’ keuzes en gedragingen, de welbekende ‘automatische piloot’. Deze geest is dus niet zo creatief, leert en doet niet graag iets nieuws en is van nature tegen verandering. “Tegen verandering”… dat verklaart dus een hoop hé?
Hoe de onbewuste geest leert en hoe onze eerste gewoontes ontstaan
Onze eerste gewoontes ontstaan in de eerste 7 jaar van ons leven. Onze hersenen bevinden zich in een staat van hypnose, we hebben nog geen logica, geen analytisch vermogen en we zijn daardoor letterlijk een kopieermachine van alles dat we om ons heen horen en zien. We leren onbewust en zo worden onze hersenen met gewoontes ‘geprogrammeerd’. Pas na ons 7e levensjaar functioneert onze geest op een andere frequentie waardoor het niet meer in een staat van hypnose is, we krijgen analytisch vermogen, logica en zijn geen kopieermachine meer. We kunnen nu zelf nieuwe gewoontes ‘programmeren’ door bewust nieuwe dingen te doen en te herhalen tot het een automatisme wordt. Gewoontes kun je zien als programma’s die we ‘afspelen’ in onze hersenen en elke gewoonte heeft er 1. Zo is er een programma voor tanden poetsen, fietsen, aankleden, het maken van een ontbijtje, eten, wandelen naar school, het vriendelijk groeten op straat of voor het weglopen wanneer je je zin niet krijgt en zo kan ik nog wel even doorgaan. Het zijn allemaal programma’s die we, wanneer vaak genoeg herhaald, onbewust kunnen afspelen. Onze hersenen bestaan dus voor 95% uit gewoontes die bewust of onbewust ‘geprogrammeerd’ zijn.
Hoe ziet die programmering eruit in de hersenen?
Voor elke gewoonte bestaat er een specifiek programma dat je hersenen kunnen ‘afspelen’, het is een netwerk van zenuwpaden dat aangelegd is. Voor elke nieuwe gedachte en handeling wordt er in de hersenen een nieuw zenuwpad aangelegd, dit kun je zien als een nieuwe snelweg. Wanneer je vervolgens diezelfde gedachte hebt en dezelfde handeling uitvoert, wordt het aangelegde pad weer ‘afgespeeld’ en zo wordt deze dikker en dikker. Deze zenuwpaden zorgen ervoor dat we kunnen ‘onthouden’ en dat we veel dingen op de ‘automatische piloot’ kunnen doen. Elke keer dat het programma wordt afgespeeld wordt het zenuwpad dus dikker en hoef je over het gedrag steeds minder ‘na te denken’, zo wordt een nieuwe gewoonte gecreëerd. Des te dikker het pad, des te hardnekkiger de gewoonte, je kunt je dan ook voorstellen dat deze veel tijd nodig hebben om te veranderen. Die dikke paden voelen voor je gewoonte-geest namelijk vertrouwd en veilig, ze zijn bekend. Je gewoonte geest zal er dus ook alles aan doen om deze bekende paden af te blijven spelen.
Het creëren van nieuwe gewoontes en het slijten van de oude
Maar gelukkig hebben we dus ons bewuste brein die we kunnen gebruiken om bewust te worden van onze onbewuste ‘programma’s’. We kunnen kiezen welke programma’s we niet meer willen afspelen en welke nieuwe programma’s we willen creëren. Zoals je inmiddels weet zul je, om nieuwe programma’s (gewoontes) te creëren, nieuwe paden moeten aanleggen. Dit gebeurt door het hebben van een nieuwe gedachte en het maken van een nieuwe keuze. Vervolgens maak je het pad dikker door het gedrag te herhalen en zo slijt dan ook het oude gewoonte-pad omdat je deze niet meer afspeelt (“If you don’t use it, you lose it”).
Van voornemens naar nieuwe gewoontes
Nu je dit weet, zul je waarschijnlijk beter begrijpen waarom gedragsverandering (waarbij je oude gewoontes slijt en nieuwe gewoontes creëert) tijd kost en dat het met vallen en opstaan gaat. Je vervalt snel in je oude ‘programma’s’ en het is de kunst om hier keer op keer bewust van te worden en te blijven. Het is dus ook niet zo gek dat je in Januari of in Februari weer terugvalt in je oude gewoontes want die dikke paden trekken je terug naar de bekende en vertrouwde keuzes.
Heb dus geduld en begrip voor jezelf wanneer die oude gewoonte weer even wint. Wordt je ervan bewust, lach erom en ga weer rustig verder met ‘veranderen’. Je zult merken dat je nieuwe gewoontes het steeds vaker beginnen te winnen van de oude… en dan, wanneer het dikke pad is aangelegd, hoef je er niet meer over na te denken en is jouw voornemen eind 2020 een nieuwe, hardnekkige gewoonte geworden en zit je al aan je gezonde ontbijt of op de roeimachine voordat je het door hebt.
Gedragsverandering is een skill en je zult zien dat je er steeds beter in wordt naarmate je meer gewoontes veranderd. Als coach help ik je in dit proces en maak ik je een gedragsveranderings-beast!Are. YOU. Ready. To. Change? Doe’s gek en wacht niet tot Januari :-D. Start vandaag. Maar let op…. kies je nieuwe gewoontes voor 2020 dus zorgvuldig… want je komt er niet meer zo snel vanaf 😉 LFS, Ka(ren) Nijssen Functioneel Geneeskunde Coach & Expert op het gebied van training en beweging
